Wymagania pokarmowe zbóż ozimych i ich potrzeby nawozowe

Zboża ozime – rodzaj roślin uprawnych, których okres wegetacji obejmuje jesień i zimę. Wykorzystuje się je głównie do produkcji nasion, z których wytwarza się nasiona dla zbóż jarych, a także na paszę. Zboża ozime charakteryzują się dużą liczbą odmian, które wykorzystuje się w uprawie na paszę, a także jako paszę ozimą (rzepak ozimy) lub jarą (owies). Zapotrzebowanie zbóż ozimych na składniki pokarmowe jest dość wysokie, zwłaszcza na azot i potas. Aby uzyskać dobre plony z pola oraz wysokiej jakości nasiona lub ziarno, konieczne jest ich dodanie wraz z nawozami fosforowymi. Jednocześnie w okresie zimowym należy rozsądnie stosować nawozy azotowe, ponieważ nadmierne ich użycie może mieć niekorzystny wpływ na rozwój roślin: liście mogą żółknąć lub fioletowieć z powodu obniżonej zawartości cukru; rośliny mogą zachorować na chlorozę. 

Zboża ozime

W uprawie jęczmienia, pszenicy ozimych oraz rzepaku możemy znaleźć następujące wymagania mineralne: – Krzemu (K) -Ogólny popyt na ten składnik minimalnie zależy od rodzaju i poziomu pH gleby, od tego, czy chcemy przygotować jej do przedłużonej uprawy w roku następnym, co wymaga dostarczenia większej ilości soli mineralnej, czy po prostu na ograniczoną ilość krzemionki (2-3 kg/ha) na okres tarłu. Kiedy odmiany zbożowe są sadzone na gruntach piaszczystych i lżejszych, należy uwzględnić pH gleby w granicach 5.5-6, a na bardzo lżejszych (piaszczysto-kamieniste) – w granicach 5.1. Stosowanie większej ilości dawek tynków i innych środków np. podczas resekcji może wskazywać na zbyt dużą zawartość wapnia w przesianej glebie czynnej i korzeniach uprawianych odmian. Prognozowanie dobowych zapotrzebowań wapnia na wiosnę nie jest tak złożonym zagadnieniem, jak może się wydawać na początku. Kilka głównych czynników determinujących te potrzeby to stosunki produkcji do pobierania, szybkość i temp. wzrostu roślin oraz różny stopień rozwoju fazy początkowej. Oczywiście, takie czynniki jak dostępność składników pokarmowych oraz warunki środowiskowe i biologiczne mają wpływ na elastyczność zapotrzebowań. Zboża ozime uważane są za rośliny o największym zapotrzebowaniu na składniki pokarmowe, ponieważ główne procesy fizjologiczne zachodzą w nich właśnie zimą. Składnik azotowy ma największy wpływ na plonowanie, zarówno w sensie pozytywnym, jak i negatywnym. Dlatego należy zwrócić uwagę na potrzeby nawozowe zbóż ozimych, zwłaszcza przy rozróżnianiu nawozów chemicznych i mineralnych. Zboża ozime są wysiewane jesienią i zbierane w następnym roku. Główne gatunki zbóż ozimych to pszenica, żyto i pszenżyto. Ich wymagania pokarmowe różnią się znacznie od wymagań zbóż jarych; oprócz większego zapotrzebowania na azot nie potrzebują one nawozów fosforowych. Zboża ozime są bardziej wrażliwe na niedobór fosforu niż inne zboża, dlatego w uprawach na glebach o niskiej zawartości tego pierwiastka bardziej prawdopodobne jest wyleganie i łamanie się źdźbeł. Wyniki badań wskazują jednak, że stosowanie potasu nie ma decydującego znaczenia i w większości przypadków można go pominąć, niezależnie od wartości testów glebowych. Wręcz przeciwnie, nadmiar potasu może obniżyć plony na skutek działania toksycznego (zwłaszcza w przypadku żyta). Głównym celem nawożenia jest stymulowanie maksymalnego plonowania zbóż ozimych, aby zwiększyć produkcję roślinną i ograniczyć straty podczas przechowywania. W tym celu do ubiegłego roku zalecano nawożenie roślin zbożowych azotem (N), fosforem (P), potasem (K) i siarką. Schematy technologiczne nawożenia powinny uwzględniać wystarczającą dawkę wszystkich składników, ale nie nadmierne dawki któregokolwiek z nich. Dotychczas nie ma informacji, że zwiększanie plonu za pomocą nawozów azotowych wpływa niekorzystnie na jego jakość. Zboża ozime są głównym źródłem ziarna przeznaczonego do spożycia przez ludzi i na paszę dla zwierząt, dlatego w niniejszym przeglądzie omówiono ich właściwości odżywcze oraz najważniejsze cechy nawozów do ich uprawy. Zboża ozime różnią się od zbóż jarych tym, że kontynuują wzrost wegetatywny i wypełnianie ziarna w nieoptymalnych warunkach temperatury gleby i natężenia światła. Oprócz wysokiej jakości użytkowej, zboża te charakteryzują się również dobrymi właściwościami przechowalniczymi.