Słonecznik na polskich polach. Dlaczego warto go uprawiać?

Słonecznik jest największą rośliną oleistą na świecie. W Polsce jest uprawiany na większą skalę dopiero od kilku lat. W 2021 r. powierzchnia jego uprawy wyniesie prawie 20 tys. ha, podczas gdy w 2014 r. było to 8 tys. ha. Tendencja wzrostowa jest bardzo dynamiczna i wielu rolników, którzy raz spróbowali słonecznika, podkreśla, że powierzchnia jego zasiewów będzie systematycznie wzrastać w ich gospodarstwach ze względu na liczne zalety tej rośliny, zwłaszcza finansowe. Słonecznik jest najbardziej rozpowszechnioną rośliną jadalną na świecie, który bogate gatunki różnych roślin mogą uprawiać przez cały sezon. Jest ona także jedną z najbardziej ekologicznych roślin w Europie i wytwarza znaczne ilości biopaliwa – ma dwa razy więcej tłuszczu niż kukurydza, a jej cena jest dokładnie tym samym, co cena kukurydzy. Słonecznik jest popularnym warzywem wykorzystywanym do produkcji oleju spożywczego, ale ma również inne zastosowania. Nasiona zawierają jedno z najwyższych stężeń witaminy E dostępnej w naszej diecie, dzięki czemu pozytywnie wpływają na stan naszej skóry i włosów.

Uprawa słonecznika

Słonecznik może być uprawiany w każdym gospodarstwie bez konieczności zmiany sprzętu. Wpisuje się w płodozmian i nie koliduje z terminami siewu i zbioru. Korzenie rośliny sięgają nawet do 2 metrów w głąb gleby. Transportują wodę, pobierają składniki odżywcze z głębokich warstw gleby, która wymaga ich dużej ilości. Jednocześnie, wbrew powszechnej opinii, słonecznik potrzebuje wielu witamin i przy zbyt małych dawkach nawozów łatwo zubaża glebę. Słonecznik jest rośliną oleistą przeznaczoną do uprawy na glebach lżejszych, gdzie rzepak nie sprawdza się ze względu na warunki glebowe i stosunki wodne. Słonecznik korzysta z tego samego sprzętu do siewu i zbioru, co pozwala na jego uprawę na polach z istniejącym parkiem maszynowym. Oznacza to również, że słonecznik może być dobrym rozwiązaniem w gospodarstwach, w których uprawia się kukurydzę, ponieważ nie trzeba utrzymywać dodatkowego sprzętu między sezonami wegetacyjnymi. 

Słoneczniki uprawiane są w ponad 50 krajach i uprawia je 10 milionów rolników. Globalny obszar uprawy słonecznika wynosi ponad 28 milionów hektarów. Jest to niezwykle dochodowa uprawa: z jednego hektara pól słonecznika można uzyskać do 18 ton nasion. Olej słonecznikowy jest jednym z najważniejszych olejów roślinnych, ustępując jedynie olejowi sojowemu. Pod względem ilości oleju produkowanego z jednego obszaru uprawy jest on dwukrotnie większy niż w przypadku innych roślin oleistych, takich jak rzepak czy kukurydza. Każdego roku polscy rolnicy produkują prawie 1 mln ton nasion słonecznika i 200 tys. ton oleju. Słonecznik jest rośliną odporną i uniwersalną. Może być uprawiany na różnych glebach, w tym piaszczystych, gliniastych, ciężkich i kwaśnych. Dzieje się tak dzięki przystosowaniu systemu korzeniowego bogatego we włoski plumozowe. Słoneczniki lepiej tolerują zasolenie niż jakiekolwiek inne rośliny uprawne. Stanowią doskonały cel dla rolników ekologicznych, ponieważ nie wymagają stosowania żadnych środków chemicznych. Słonecznik jest rośliną uprawną polskich pól. Równie dobrze znany jak kukurydza i pszenica, zdobył więcej terenów na polskich polach niż jakakolwiek inna nowoczesna odmiana nasion oleistych. Jeśli nigdy wcześniej nie uprawialiście słonecznika, to naprawdę warto spróbować.

Słonecznik jest jednym z najbardziej dochodowych produktów spożywczych na świecie, nie tylko dlatego, że zawiera tak dużo energii w nasionach, ale także dlatego, że może być wykorzystywany do produkcji doskonałego biodiesla. Nic więc dziwnego, że rolnicy z całego świata szukają sposobów na jego uprawę. Polska nie jest tu wyjątkiem, bo pola z roku na rok cieszą się coraz większą popularnością. Warto zaznaczyć, że słonecznik można sadzić równie wcześnie jak kukurydzę (nawet wcześniej niż kukurydzę). Jest to możliwe dzięki jego zdolności do wytrzymywania temperatur do -2°C oraz tolerancji na gleby o niskiej żyzności. Co ważniejsze, słonecznik ma przewagę nad kukurydzą, jeśli chodzi o siłę deptania: jego korzeń palowy sięga głębiej w poszukiwaniu wody, co znacznie zwiększa zdolność absorpcji.